EĞİTİMDE İŞBİRLİĞİ (COLLABORATION)

Eğitimde işbirliği acaba gerçekten geliştirilmesi gereken 21. yüzyıl kabiliyetlerinden birisi mi?. Sadece işbirliğine yoğunlaşmayıp, Eğitimde işbirliğinin ve beraber çalışmanın önemine değinmek gerekir. Genel manada takım çalışmasının faydaları ve takım fertleri arasındaki sinerji izah edilmesi gereken konu başlıklarından aslında. Eğitimdeki işbirliğini dünya nasıl anlıyor, kategorilerini, tarzlarını, hatta işbirliğiyle problem çözmeyi nasıl yapıyorlar gibi ayrıntıları bilmek okulumuzda işbirliğini mutlaka artırır. Unutmamak gerekir ki, üretkenlik ve sorgulayıcı düşünce işbirliğinin parçalarıdır.

Evet işbirliği, eğitimden sonuç almak isteyenlerin üzerine düştüğü, 21. yüzyıl için anahtar bir kabiliyettir(Wagner,2008;Trilling&Fadel,2009). Dede’nin (2010) de bahsettiği gibi işbirliğinin doğası karmakarışık bir kabiliyetler bütünü şeklinde gelişmeye devam ediyor. İşyeri çalışanlarının yuvarlak bir masa etrafında bir problemi yüz yüze konuşmasından, ikili görüşmelere kadar ortak yapılan bütün işler bugünkü medeniyetin temel taşlarından biridir ve bu ortak iş yapma kültürü gelişmektedir.

“Bu beraber iş yapma potansiyeli eğitimde nasıl kullanılabilir” sorusunu bugünün eğitimcileri devlet eğitim politikası haline getirmeye çalışmaktadır. Anaokulundan üniversiteye kadar her sınıfta, eğitimden sorumlu insanlar yeni uygulamalar geliştirmeye çalışmaktadır. Geçen yirmi yılda gelişmiş ülkelerde takım çalışmalarına önem verilmiştir. Gruplar arası çalışma ve teknoloji gelişiminde kabiliyet gruplarının kullanılması için iş başvurularında grupla çalışabilecek kişiler tercih edilmeye başlanmıştır(Stuart&Dahm,1999). İş bitirebilen takımlar, beraber öğrenebilme kabiliyetine sahip hızlı kavrayabilen  bireylerden oluşur(American Management Association,2010).

Sinerji

TDK(2013) tarafından artı güç, görevdeşlik ya da bir işi yapmak ve sonuçlandırmak için varılan ortak istek veya güç olarak tanımlanan sinerji kısaca ortak güç ya da enerji işbirliği anlamına gelir. Sinerji oluşması için ortak bir hedefe ve takım arkadaşlarına ihtiyaç vardır. Sinerjiyle üyelerin bireysel güç toplamından daha fazla bir enerji açığa çıkar(George&Jones, 2005).

Halk arasında “Bir elin nesi var, iki elin sesi var” ifadesi sinerjiyi özetler. Köylerdeki imece kavramı sinerjinin toplumda hayat bulmuş halidir. İnsanlar kendi başına bitiremeyecekleri işleri beraber kısa sürede yaparlar.

Tanım ve Modelleri

Literatürdeki en yaygın tanımı Roshelle ve Teasley (1995) tarafından “Bir problemin çözümünde katılımcıların anlaşarak gösterdiği koordineli, senkronize faaliyetlerin tamamı” olarak yapılmıştır. “Hedefe ulaşmak için ortak yapılan faaliyetlerin tümü” tanımı Hesse, Care, Sassenberg, Griffin ve arkadaşları (2015) gibi eğitimciler tarafından yapılmıştır.

Kuhn (2015), işbirliğini iki kategoriye ayırır. İlkinde “Uzun soluklu gözlem”den bahseder. Etkili bir problem çözümü ve entelektüel gelişim için bir işbirliği süreci gereklidir. Problemi kavramayla alakalı bireylere gerekli tanımlar, teoriler ve bakış açıları verilmeli ve gelişimleri gözlemlenmelidir. Öğrenciler, öğretmenler, idareciler ve veliler işbirliği için eğitilmelidir.

İkinci kategoride ise işbirliğiyle öğrenme, ufuk açıcı olmalıdır. Rekabetçi, bireysel ve işbirlikçi öğrenme gibi genel üç öğrenme davranışı geliştirilmelidir. Beraber öğrenme kabiliyeti bireyde baskın olmalıdır ve geliştirilmelidir (Johnson, Johnson& Holubec, 1993).

İşbirliğiyle öğrenen grupların beş ortak özelliği: birbirlerine pozitif bağımlılık, yüz-yüze etkileşim, Grup hedeflerine ulaşma adına bireysel sorumluluk, iletişim kanallarını kullanma kabiliyeti, grubun başarısını artırmak için bireysel değerlendirmedir(Johnson&Johnson,1995).

Eleştirel düşünme ile iletişim arasındaki ilişkiyi ölçebilmek için Gokhale (1995), bir problemi çözme görevi verilen bireyleri ve bir grubu gözleme alır. Gözlem sonucunda kritik düşünme ile problem çözen grubun karşılıklı tartışma ,fikirlerin netliği ve karşı düşünceyi değerlendirme becerilerinin üst seviyede olduğunu rapor etmiştir.

Yaratıcılık-üretkenlik için bireylerin bir oda içinde işbirliğine gitmesine gerek duyulmadığı gözlemlenmiştir. Üretken işbirliği, teknoloji kullanılarak farklı medyumlarda gerçekleşebilmektedir. İşbirliği yapmak isteyen bireyler cep telefonu veya internet yoluyla iletişime geçebilmektedir (Chamakiotis, Dekoninck, & Panteli, 2013).

İşbirliğini Değerlendirme

İşbirliğini değerlendirmenin en büyük zorluğu, hangi açıdan değerlendirme yapılacağına karar vermektir. Bizce en önemli olan ne? İşbirliğinin bireysel veya gruba bakan neticeleri mi yoksa bireysel kabiliyetlerin diğer grup üyelerini nasıl etkilediği mi? Çoğunlukla bireylerin gruplara verdiği faydalar üzerinden değerlendirmeler yapılmıştır (Webb,1997).

Öğrencilerin işbirliğiyle alakalı genelde 4 çeşit değerlendirme vardır. İlk ikisi ‘belirli hedeflere ulaşabilmek için’ grupların netice değerlendirmesi (1), ve bireysel performans değerlendirmesi (2), ölçülen aslında katılım ve sürece etkidir. Diğer ikisi ise ‘İşbirliği yapabilme kabiliyetinin hedef’ olmasıdır. İşbirliğine katılan grubun kazandığı kabiliyet (3), bireyin kazandığı kabiliyet (4) değerlendirilir.

Önümüzdeki yıllarda Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Sınavı’nda (PISA) Lise öğrencilerinin, işbirliği ile problem çözme kabiliyeti de değerlendirilecektir. İlk denemeleri 2015 yılında yapıldı ve sağlıklı sonuçlar elde edildi.   

Tavsiyeler

Literatür taranınca görülüyor ki: işbirliğiyle alakalı çok çalışma var ama eğitimde, sınıfta, öğrencilerin işbirliği ile öğrenmesi ile ilgili çok az çalışma var ve merak yükseliş trendinde bunun için okulların işbirliğini süreç olarak mı yoksa netice olarak mı eğitime dahil edeceğine kara vermesi gerekir. Her ikisi de olabilir ama neticede seçilen üzerinde çalışma yapmak gerekmektedir.

Öğrenciden işbirliği isteniyorsa eğitimcilerin, bireysel kazanımlar mı yoksa grup kazanımlarına mı odaklanacağına veya her ikisine mi odaklanacağına karar vermeli.

Araştırma neticeleri işbirliğinin her zaman gerekmediğini bazen bireylerin kendi başına çalışması gerektiğini ortaya koymuştur. Bunun için eğitimciler öğrenciye ne zaman işbirliğinin gerektiği ne zaman gerekmediğini izah etmesi gerekir.

Okullar kendi içinde hem öğretmenler için hem de öğrenciler için beraber çalışma, işbirliği ortamları hazırlamalıdır.  

Dört farklı değerlendirmenin hepsini kullanmamız gerekmez. Hedeflediğimiz sonuçlara göre değerlendirmemizi yapmamız gerekmektedir.

İşbirliğine gitmeden önce bireylerin karakterleri incelenmeli ve uygun olan bireylerle işbirliği teşvik edilmelidir.

Eğitimcilerin işbirliğinin bütün safhalarında iyi bir gözlemci olması ve elde edilen bilgiyi eğitim adına kullanması gerekmektedir.

İşbirliği Adına Neler Yapılmalı?

Lise sınıflarında öncelikle bir işbirliği modeli geliştirilmeli ve sınıf kültüründe yeri olmalı. Müfredata sınıf içi yapılabilecek aktiviteler ilave edilmeli ve kullanılabilecek kaynaklar, kişiler ve aletler belirlenmeli. Öğrencilerin grup halinde ve bireysel işbirliği kabiliyetleri not alınmalı ve süreç boyunca gelişimleri kontrol edilmelidir.

Okul idaresi, sınıflarda işbirliğini geliştirme adına yapılabilecek faaliyetleri belirlemeli, işbirliğini okul kültürü haline getirmeye çalışmalı ve hedefleri belirleyerek kılavuzluk yapmalıdır. İşbirliği kabiliyetini geliştirme adına bir vizyon ortaya koymalı, çalışanlarını yeni öğretim yöntemleri kullanarak motive etmeli ve bireysel ve grup kabiliyetlerini geliştirmeye çalışmalıdır. Bireysel veya grup işbirliklerini gözlemlemeli, değerlendirmeli ve geri bildirimlerle etkili bir işbirliği ortamı hazırlamalıdır.

Okul dışında hazırlanan programlar, aktiviteler ve kültürel destekler öğrencinin sınıf ortamı dışında da işbirliğiyle öğrenmesini sağlayabilir. Okulla bağı olmayan profesyonel kişiler öğrencilere okul dışında ortam hazırlayabilir. Öğrenme fırsatları iyi değerlendirilmelidir. Bireylerin okul dışındaki insanlarla işbirliğine açık olması telkin edilmelidir. Aile çocuğun işbirliğini değerlendirmelidir.

Chamakiotis, P., Dekoninck, E. A., & Panteli, N. (2013). Factors influencing creativity in virtual design teams: An interplay between technology, teams and individuals. Creativity and Innovation Management, 22(3), 265-279.

Dede, C. (2010). Technological supports for acquiring 21st century skills. International encyclopedia of education, 3.

George, J. M., & Jones, G. R. (2005). Organizational behavior (3rd ed.). New York:

Prentice Hall.

Gokhale, A. A. (1995). Collaborative learning enhances critical thinking.

Hesse, F., Care, E., Buder, J., Sassenberg, K., & Griffin, P. (2015). A framework for teachable collaborative problem solving skills. In Assessment and teaching of 21st century skills (pp. 37-56). Springer Netherlands.

Holubec, E. J., Johnson, D. W., & Johnson, R. T. (1994). The new circles of learning: Cooperation in the classroom and school. Alexandria, VA: Asso-ciation for Supervision and Curriculum Development.

Johnson, D.W., & Johnson, R.T. (1995). Social interdependence - Cooperative learning in education. In B. Bunker & J.Z. Rubin (Eds.), Conflict, cooperation, and justice. (pp. 205-251). San Francisco: Jossey-Bass Publishers.

Kuhn, D. (2015). Thinking together and alone. Educational Researcher, 44(1), 46-53.

Leydesdorff, L., & Wagner, C. S. (2008). International collaboration in science and the formation of a core group. Journal of Informetrics, 2(4), 317-325.

Roschelle, J. & Teasley, S.D. (1995). Construction of shared knowledge in collaborative problem solving. In C.O’Malley (Ed.), Computer-supported collaborative learning. New York: Springer-Verlag.

Stuart, L., & Dahm, E. (1999). 21st century skills for 21st century jobs. Washington, DC: US. Department of Commerce.

Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. San Francisco: Jossey Ba

Webb, N. M. (1997). Assessing students in small collaborative groups. Theory into practice, 36(4), 205-213.